بررسی مقایسه ای تصویر و ساختار خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو هاتفی جامی

نظامی شاعر قرن ششم در گنجه، زادگاه خویش زیسته و پنج گنج خود را در همان جا به شعر درآورده است. خسرو و شیرین یکی از مثنویهای پنجگانه ی اوست که شامل 6500 بیت است و در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف سروده شده است. در ادب فارسی باید منظومه ی خسرو و شیرین نظامی را در اوج قله ادب غنایی قرار داد که پس از اینکه نظامی آن را سرود مورد تقلید و نظیره گویی های بسیاری قرار گرفت از آن جمله منظومه ی شیرین و خسرو است، که عبدالله هاتفی جامی از شعرای قرن نهم و اوایل قرن دهم، آن را به تقلید و تتبّع از خسرو و شیرین نظامی در 1815 بیت سروده است. این پژوهش، مشتمل بر بررسی مقایسه ای تصویر و ساختار خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو هاتفی به روش توصیفی ـ تحلیلی است. در این پژوهش وجوه تشابه و تمایز این دو منظومه، از نظر کاربرد صورخیال(تشبیه، استعاره وکنایه) و عناصر داستان بررسی شده است، نتیجه پژوهش نشان می دهد که هاتفی در تشبیه مانند نظامی بر روی شخصیت های اصلی تاکید کرده است ولی در استعاره و کنایه نظامی نسبت به هاتفی توفیق بیشتری داشته است. از نظر به کاربردن عناصر داستان، کاربرد عناصری مانند، موضوع، درونمایه، زاویه دید، حقیقت مانندی، فضا و تاحدودی شخصیت پردازی در آثار دو شاعر مشابه است، اما استفاده از سایر عناصر ازجمله طرح، صحنه پردازی و گفت وگو متفاوت است. همچنین نظامی در کاربرد پیرنگ و عنصر فضاسازی و شخصیت پردازی موفق تر عمل کرده است.